Wat ons ook mateloos heeft verbaasd is dat je buiten de nationale parken weinig tot geen vogels ziet. Het contrast was zelfs zo erg dat het ons opviel hoeveel vogels er in Nederland nog rondvliegen toen we voor zes weken terug waren in Nederland. De reden is dat Indonesiërs gek zijn op vogels in een kooitje. En dan gaat het niet om speciaal gefokte kanaries of parkieten, maar om de meest exotische en vaak bedreigde soorten. Elk huishouden heeft minimaal één vogelkooi aan de veranda hangen, maar het liefst zijn het er veel meer. Het is een soort statussymbool zeg maar. De tranen sprongen ons in de ogen toen we de vogelmarkt van Yogyakarta bezochten. Zeldzame vogels waarvoor de fanatieke vogelspotter de wereld overvliegt om ze in het wild te kunnen zien, worden hier voor een appel en een ei aangeboden. Ook vogels waarvan men weet dat het geen kooivogels zijn, zoals spechten, worden op de vogelmarkt in grote aantallen aangeboden. Met de natuur is het op het oog slecht gesteld in Indonesië. Nergens op de eilanden Sumatra, Java en Sulawesi hebben we het idee gehad in een land te zijn wat eens zo machtig was om zijn uitgestrekte bossen. Wat dat betreft is Indonesië al een heel eind op weg deze rijkdommen te vernietigen. En het erge is, het lijkt wel alsof er weinig Indonesiërs wakker van liggen. Maar om alle schuld in de schoenen te schuiven van de (corrupte) Indonesiërs is te kort door de bocht. Een deel van de schuld ligt zeker ook in de rest van de wereld (zie ook het artikel: de aarde gaat naar de klote).

Een ander aspect waarvan we hoge verwachtingen hadden, was de Indonesische keuken. Deze keuken is wereldberoemd, althans in Nederland. Wellicht heeft dat te maken met de koloniale banden tussen Nederland en Indonesië vanuit het verleden. En om maar direct met de deur in huis te vallen; de Indonesische keuken viel ons enorm tegen. Misschien ligt de oorzaak in het feit dat we veelvuldig in de meer afgelegen delen van Indonesië hebben gereisd en vooral hebben gegeten bij de kleine lokale restaurantjes. Aan de andere kant zijn dit nou net de plaatsen waar je de echte authentieke Indonesische keuken verwacht. Niets van dat alles was waar. Natuurlijk is het zo dat je af en toe best een goede Gado-Gado, Babi pangang of zelfs Nasigoreng kreeg voorgeschoteld, maar meestal was de keus beperkt tot een droge magere kippenpoot met witte rijst, of een gefrituurd stuk vlees waarvan de herkomst moeilijk te bepalen was. En natuurlijk hebben we ons geluk ook eens beproefd in de duurdere restaurants, maar ook daar konden we weinig van de door ons verwachte, en vooral ook gehoopte, Indonesische keuken terugvinden.

Tenslotte willen we nog iets over de mensen kwijt. Ook in Indonesië geldt, zoals eigenlijk in alle toeristische landen, dat de vriendelijkheid van de mensen afhangt van het gebied waar je naar toe gaat. De mensen in Sumatra en Sulawesi waren als vriendelijk te bestempelen, waarbij er natuurlijk altijd uitschieters naar boven en beneden zijn. De vriendelijkheid gaat overigens wel gepaard met een bepaalde afstandelijkheid. In Java zijn de mensen anders. Al op de dag dat we in Java aankwamen hadden we een aanvaring met een aantal jongeren dat geen respect voor ons toonde en ons behandelde als minderwaardige mensen waarmee je de draak kunt steken. Verder kwam het regelmatig voor, in ieder geval veel vaker dan op Sumatra en Sulawesi, dat mensen probeerden je financieel een poot uit te draaien. Uiteraard gebeurd dit alleen op de plekken waar de toeristen in grote aantallen naar toe komen.

Nu lijkt het alsof we helemaal geen leuke tijd in Indonesië hebben gehad. Dat is absoluut niet het geval. Indonesië is en blijft een prachtig land. Echter, de verwachtingen die we ervan hadden waren iets te hoog gesteld. Dat neemt niet weg dat je nog steeds prachtige plekken in Indonesië kunt bezoeken, waar je nog hele bijzondere dingen kunt zien. Absolute aanraders wat ons betreft zijn: de nationale parken Gunung Leuser (voor de Orang Utangs) en Kerinci-Seblat op Sumatra, het Dieng Plateau op Java, en het duikeiland Bunaken en de streek Tana Toraja op Sulawesi. Maar we zijn nog niet klaar met Indonesië. Ergens in het komende jaar willen we terugkeren naar Indonesië om de overige delen te zien, zoals onder andere Kalimantan, Nusa Tengara, de Molukken en uiteraard West Papua. Maar ook hiervoor geldt, de verwachtingen zijn hoog gespannen.