Engels | Nederlands
De slag om Gallipoli
Eceabat (Turkije), 25 januari 2014

De Eerste Wereldoorlog, die ook wel de Grote Oorlog werd genoemd was een wereldoorlog gecentreerd in Europa die begon op 28 juli 1914 en duurde tot 11 november 1918. Wat nu precies de reden is geweest van de oorlog, is vaak nog steeds een discussiepunt onder deskundigen. Over het algemeen is men het er wel over eens dat een toenemende mate van radicaal-nationalisme in verschillende landen en gebieden van Europa, de algemene oorzaak is geweest. Maar ook de opkomst van het militairisme, gesterkt door een versnelling van ontwikkelingen op het gebied van oorlogsmateriaal, zoals een nieuw type oorlogsschip met enorme slagkracht, was een aanjager van de opkomende oorlogsdrift.


Uiteindelijk kwamen er twee groepen landen tegen over elkaar te staan die op vele fronten een bloedige oorlog uitvochten. Enerzijds waren dat de geallieerden, waarvan de belangrijkste landen Rusland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk waren, inclusief haar zogenaamde ANZAC troepen (Australian & New Zealand Army Corps). Aan de ander kant stonden de zogenoemde ‘Centralen’, bestaande uit Duitsland, het Oostenrijks-Hongaarse Rijk, Bulgarije en het enorme Ottomaanse Rijk (de Turken). Het Ottomaanse rijk stond er op dat moment echter niet goed voor. Door de grootte van het rijk, destijds bestaande uit het huidige Turkije, Irak, Syrië, Jordanië, Libanon, Palestina, Israël en delen van Saoedi Arabië, was het etnisch gezien moeilijk bij elkaar te houden. De geallieerden zagen daarom een oorlog met het Ottomaanse Rijk wel zitten, om het daarna onder elkaar te kunnen verdelen.

De baai van Suvla, één van de plekken waar de geallieerden aan land kwamen
 

De Britten en de Fransen zetten in 1915 een expeditie op touw naar de Bosporus om een vaarroute naar hun Russische bondgenoten te forceren en het Ottomaanse Rijk uit te schakelen als bondgenoot van Duitsland. Het idee was om de zogenaamde Dardanellen Zeestraat in handen te krijgen. Dit is de toegang vanuit de Middellandse Zee tot de Zee van Marmaris, de Bosporus en daarmee dus ook Istanbul, en uiteindelijk de Zwarte Zee. Dus door de Dardanellen Zeestraat in handen te krijgen zouden de geallieerden twee vliegen in één klap slaan: Istanbul in handen krijgen en daarmee het Ottomaanse Rijk een enorme slag toebrengen en daarnaast via de Zwarte Zee een aanvoerroute naar de bevriende Russen openen om de Centralen ook vanuit de oostkant te kunnen aanvallen. Maar de hieruit resulterende Slag om Gallipoli liep rampzalig voor de geallieerden af.


Gallipoli is de naam van het schiereiland die aan de monding van de Dardanellen Zeestraat ligt. Winston Churchill had bedacht dat de slag om de toegang tot de Bosporus hier moest beginnen. Dat de geallieerden op een zeer gemotiveerde tegenstander zouden stuiten had men niet voorzien. Daarnaast hadden de geallieerden pech. Door sterke wind kwamen ze met hun roeibootjes op het ‘verkeerde’ deel van het schiereiland terecht, dat gekenmerkt werd door steile hellingen die direct vanuit de kust omhoog rijzen. Bijkomende pech was dat ze op deze plek op het Gallipoli Schiereiland oog in oog kwamen te staan met de regimenten die onder Turks toezicht van Mustafa Kemal stonden, die later bekend werd als Atatürk. Deze geniale en spijkerharde militaire genie werd het belangrijkste obstakel van de geallieerde aanval op het Gallipoli Schiereiland. Een slag die de geallieerden uiteindelijk verloren.

De 'lone pine' begraafplaats, vernoemd naar de eenzame pijnboom
 

Uiteindelijk werd de slag om Gallipoli één van de bloedigste slagen van de Eerste Wereldoorlog. In slechts negen maanden tijd, verloren meer dan 130.000 soldaten hun leven op de slagvelden van dit kleine schiereilandje. Eén derde deel daarvan waren geallieerden, en twee derde deel Turken. Het was een verschrikkelijke oorlog die veelal vanuit loopgraven werd gevoerd, vaak slechts op enkele meters afstand van elkaar. Vooral de slag om ‘Lone Pine Ridge’ (‘eenzame pijnboom kam’, vernoemd naar een veld waarop een eenzame pijnboom stond), heeft indruk op ons gemaakt. Tijdens deze slag verloren 7.000 soldaten hun leven in slechts enkele dagen tijd, op een veld ter grootte van een voetbalveld.


Tegenwoordig is het Gallipoli Schiereiland een vreedzame plek dat is omgedoopt tot een nationaal park. Overal vind je er begraafplaatsen, van zowel Turken als geallieerden, beelden en andere gedenkstenen die de verschrikkingen van deze oorlog levende moeten houden. Ook zijn veel van de loopgraven nog zichtbaar, die misschien nog wel de meest confronterende overblijfselen zijn van de hel die zich hier heeft afgespeeld. Al met als is Gallipoli is een prima plek om tot bezinning te komen en iets meer te weten te komen over een oorlog die eigenlijk voor een groot gedeelte alweer uit ons geheugen was verdwenen.

De Toyota voor de Sphinx, de rots die een belangrijk punt was gedurende de slag
Loopgraven als stille getuigen van de Slag om Gallipoli
'Green Hill' begraafplaats
Een enorme gedenksteen ter nagedachtenis van de Turkse soldaten van WWI
En hier was het om te doen: de Dardanellen Zeestraat
 
 

Go back to home pageGo to Articles sectionGo to Columns sectionGo to Photos sectionGo to countries sectionGo to weblog sectionGo to about us