Engels | Nederlands
Stalin wereld
Bialowieza (Polen), 26 augustus 2013

In de tijd van de Sovjet Unie werden de meeste pleinen en parken in steden en dorpen in de Sovjet republieken ‘versierd’ met beelden van communistische kameraden. Zo ook in Litouwen. Beelden van Lenin, Stalin, maar vaak ook van lokale communistische helden, keken neer op de onderdrukte Litouwers. De vaak krachtige manier van beeldhouwkunst had uiteraard een propagandistisch karakter. Het heeft echter allemaal niet mogen baten. Met de val van de Sovjet Unie vielen de beelden mee. Veel van de beelden werden door de inwoners van de steden en dorpen neergehaald en vernietigd. Maar een groot deel van de beeldhouwkunst overleefde deze beeldenstorm en werd door de overheid weggehaald en opgeslagen.


De grote vraag was natuurlijk wat je met die beelden moet. Vernietiging was wellicht de meest logische en gemakkelijke keuze geweest omdat de beelden een negatieve associatie hadden met de lange periode van onderdrukking en ellende. Aan de andere kant zijn de beelden onderdeel geworden van de geschiedenis van Litouwen en behoren ze om die reden bewaard te blijven. De Litouwse ondernemer Viliumas Malinauskas, rijk geworden met de verkoop van ingeblikte champignons, kocht de beelden van de overheid met het idee een soort van pretpark rondom de beelden te maken. En geloof het of niet, het is gelukt.

Typische Sovjet beeldhouwkunst
 

Onder de naam Grutas Park, nabij het stadje Druskininkai in het zuiden van Litouwen, opende deze ondernemer een park in een deel van zijn landgoed, waarin de beelden staan opgesteld. Malinauskas besefte echter terdege dat het opstellen van de beelden alleen, te gemakkelijk was. Het park zou en moest een familiebestemming worden. En wat doe je dan? Inderdaad, je bouwt in het beeldenpark ook een grote speeltuin en een mini-dierentuin, compleet met struisvogels. Daarnaast heeft het park een museum, restaurant en een aantal souvenirwinkeltjes. Het is al met al een bizarre toeristenattractie geworden.


Als het aan meneer Malinauskas had gelegen was het echter nog gekker geworden. Hij is namelijk van mening dat veel bezoekers de behoefte hebben om een goelagervaring te hebben. De goelag is een woord uit het Russisch waarmee de werk- en zuiveringskampen worden bedoeld die door Stalin werden gebruikt om af te rekenen met personen die een bedreiging vormden voor zijn regime. In enkele decennia tijd zijn ongeveer 18 miljoen mensen naar de goelag gestuurd waarbij er naar schatting ongeveer 3 miljoen zijn omgekomen. Mensen die vanuit Litouwen naar de goelag werden gestuurd werden per trein getransporteerd in veewagons en waren vaak een maand onderweg. Een significant deel van de mensen stierf al onderweg. Malinauskas had het idee om een soort van goelag-transport-attractie in zijn park te maken waarin mensen zouden kunnen ervaren hoe het was om op goelagtransport te worden gezet. Hij heeft uiteraard nooit toestemming gekregen om de ‘attractie’ te bouwen.

Het regime is er voor het volk ... althans dat was de boodschap
 

Als je in de buurt van Druskininkai bent is het absoluut de moeite waard om een bezoek aan het park te brengen. Probeer dat in het weekend te doen omdat je dan kunt zien hoe de lokale bevolking het park ervaart. Gezinnetjes wandelen tussen de beelden door en af en toe zie je een kind poseren op de knie van Lenin of langs het beeld van Stalin, terwijl vader een foto maakt. Ook is het een bijzondere ervaring om een door een souvenirwinkeltje te struinen om te zien wat er aan ex-Sovjet prullaria te koop is. We waren enigszins geschokt om te zien dat lokale mensen geen moeite hebben met de aanschaf van een mok of borrelglaasje met Stalin erop. Kun jij je voorstellen dat je een mok zou kopen met daarop de beeltenis van iemand die verantwoordelijk is geweest voor het decennia lang zaaien van dood en verderf, en vele miljoenen doden op zijn naam heeft staan? In Grutas Park, ofwel Stalin wereld in de volksmond, is het mogelijk. Bizar maar waar.

Lenin wijst de weg
Lenin en Stalin op een schilderij in het museum van Grutas Park
Krachtig propaganda materiaal
De grote boef ... Joseph Stalin
Een Sovjet held ... de soldaat
 
 

Go back to home pageGo to Articles sectionGo to Columns sectionGo to Photos sectionGo to countries sectionGo to weblog sectionGo to about us