De zijderoute was in eerste instantie het resultaat van de wens om met elkaar te handelen. De Chinezen hadden onder andere behoefte aan paarden, goud, zilver, jade, wol en gekleurd glas, terwijl de westerlingen vooral behoefte hadden aan zijde, thee, papier, porselein, kruiden en parfums. Maar uiteindelijk leidde de handel niet alleen tot de uitwisseling van producten, maar ook van cultuur. Ideeën, religies en technologieën werden uitgewisseld, en het frappante was dat de fysieke goederen vooral hun weg wisten te vinden van oost naar west, terwijl religieuze ideeën voornamelijk de andere kant opgingen. Overigens was één van de belangrijkste Chinese technologieën die over de zijderoute naar het westen ‘reisde’, het maken van papier; uiteindelijk misschien wel het belangrijkste geheim dat via de zijderoute Europa heeft bereikt.

Osj, in het hedendaagse Kirgizië, is ook zo’n stad op de oude zijderoute. Er zijn bewijzen dat de stad al in de 5e eeuw na Christus bestond, maar vandaag de dag is daar niets meer van terug te zien. Zoals zoveel steden in deze regio, werd ook Osj in de 13e eeuw overlopen door het Mongoolse leger van Chinggis Khan. En Chinggis had één bijzondere hobby, namelijk om alles te vernietigen wat op zijn weg kwam. En dat overkwam dus niet alleen steden als Bukhara en Samarkand, maar ook Osj. Veel andere steden op de zijderoute hebben echter na de vernietiging door Chinggis Khan een nieuwe opleving gehad, vaak grootster dan daarvoor. Dat heeft onder andere geresulteerd in de prachtige bouwwerken van onder ander Bukhara, Samarkand en Khiva in Oezbekistan. Osj heeft een dergelijke opleving ook gekend, maar ook van die tweede opleving is vandaag de dag barweinig terug te zien. En dat is jammer.

Dat neemt niet weg dat Osj een prima stad is om een aantal dagen te verblijven. De stad heeft ruim driehonderdduizend inwoners, maar oogt eerlijk gezegd niet zo groot. In het centrum, waar veel bomen staan, vind je een paar prima parken met leuke terrassen waar het heerlijk vertoeven is. Ook de mensen zijn erg vriendelijk en je waant je geen enkel ogenblik in een onveilige stad. Toch schijnt het zo te zijn dat er onderhuids spanningen zijn tussen de verschillende bevolkingsgroepen. De twee belangrijkste etnische groepen in de stad zijn de Kirgiziërs en de Oezbeken. De Oezbeekse gemeenschap voelt zich ‘gevangen’ in Kirgizië omdat zij veel meer gericht is op Oezbekistan en de rest van de Fergana Vallei, die tegenwoordig gesplist is in een Oezbeeks en in een Kirgizisch gedeelte. Dit is het resultaat van strategische grenspolitiek, uitgevoerd door Joseph Stalin in de tijd van de Sovjet Unie. Hij dacht door een verdeel en heers politiek, de macht van de verschillende etnische groepringen te kunnen inperken. In 1990 en laatst nog in 2010 leidde deze spanningen tot gevechten in Osj en nabij gelegen steden, waarbij ongeveer 200 doden vielen. Tweehonderdduizend mensen ontvluchtten de stad, op zoek naar veiligheid.

De rust lijkt echter wedergekeerd in de stad, maar voor een reiziger is het moeilijk in te schatten wat de werkelijke situatie is. Osj is wat ons betreft zeker een bezoek waard en aangezien de stad op een kruispunt ligt van een aantal belangrijke routes door dit deel van Centraal Azië, kun je er bijna niet omheen. En dat is ook niet nodig, want Osj is een prettige bestemming met een vriendelijke bevolking en een prachtige markt. En als dat nog niet genoeg is, dan is het California restaurant een absolute reden om te komen. Wat ons betreft hebben ze hier de beste salades van de zijderoute … en omstreken!