Iran en haar legendarische gastvrijheid

Engels \| Nederlands
Iran en haar legendarische gastvrijheid
Teheran (Iran), 5 augustus 1998	print versie

Wanneer je het over Iran hebt, denken de meeste westerse mensen aan de moeizame relatie die Iran onderhoudt met de westerse wereld en aan de vreselijke oorlog tussen Iran en Irak. Dit is ook niet zo vreemd als je alleen Iraanse mannen op TV ziet wanneer deze Amerikaanse vlaggen verbranden of andere westerse symbolen vernietigen. De enorme gastvrijheid van de gewone mensen, de fascinerende geschiedenis en het prachtige cultureel erfgoed worden vaak vergeten. In 1998 besloten we dat we Iran met eigen ogen wilden aanschouwen. We wilden onszelf onderdompelen in de sprookjes van duizend-en-één nacht, en we wilden ondervinden hoe de mensen op ons reageren. Nadat we de nodige voorbereidingen hadden getroffen (zie ook “Op-weg-naar-Iran”), vertrokken we op 5 juli 1998 naar Iran. Al snel vonden we onze weg in Teheran, en op één van de eerste dagen bezochten we het mausoleum van ayatollah Khomeini. Een mooie plaats met een serene atmosphere. Na een tijdje ontmoette we de scholier van 16 jaar oud, die ons graag wilde rondleiden. Hij sprak erg goed Engels, en was zeer gemotiveerd om het nog beter te leren. Evenals vele andere Iraanse jongeren, had hij de taal leren spreken door naar internationale radiostations te luisteren. Toen we samen een heerlijke ZamZam (een locale cola) hadden gedronken, gingen we naar de militaire begraafplaats van degene die de Iran-Irak oorlog niet hadden overleefd. Iedereen weet welke gruwelen zich hebben voltrokken in die jaren, maar de enorme omvang van de begraafplaats met ook vele jonge slachtoffers is zeer confronterend. Op de graven van elk slachtoffer, staat een soort vitrinekastje met persoonlijke spullen en foto’s. Het enorme aantal gesneuvelden krijgt hierdoor een gezicht. Met Iraanse vlaggen die overal wapperen is dit een begraafplaats die bij eenieder een diepe indruk zal achterlaten. Onze vriend vertelde dat zijn overheid de families van de slachtoffers helpt door bijvoorbeeld de kinderen van de overledenen een grotere kans op een universiteitsplaats te geven. Aangezien zijn vader de oorlog gelukkig had overleefd kon hij wel naar de universiteit, maar niet naar de studie van zijn keuze. Toch leek het alsof hij er vrede mee had om zijn rechten op te geven voor degene die meer hebben geleden voor zijn land. Aan het einde van de dag beloofde we hem om hem te bellen wanneer we weer terug waren in Teheran om hem nogmaals te ontmoeten.

Begraafplaats in Teheran voor de slachtoffers van de oorlog met Irak

Nadat we Teheran enkele dagen hadden bekeken vertrokken we naar Esfahan. Een prachtige stad met mooie moskees, groene oevers aan de rivier om lekker te relaxen en sfeervolle theehuizen. De theehuizen zijn een mooie plek om mensen te leren kennen. We ontmoetten een man met zijn dochter die later die dag naar de universiteit zouden gaan. De dochter was nogal nerveus omdat ze binnen enkele uren een toelatingsexamen zou moeten afleggen. Ze was daarom blij dat ze enige afleiding had door met ons te kletsen. Zeer open vertelden ze op welke wijze ze tegen westerse bezoekers aankeken. Zoals de meeste Iraniërs die we zouden ontmoeten, maakten zij een duidelijk onderscheid tussen de westerse burgers en de westerse overheden. Ze vonden het leuk om westerse burgers te ontmoeten, maar men voelt zich ook vaak verkeerd begrepen en slecht begrepen door de westerse overheden. Ten tijde van de Sjah leek het westen een echte vriend van Iran. De Sjah was een belangrijke bondgenoot van de Verenigde Staten, maar was niet zo geliefd door zijn eigen volk. Zo was het bijvoorbeeld verboden om in publieke plaatsen een hoofddoek te dragen, terwijl vele Iraniërs dat wel graag wilde. Na de Islamitische Revolutie bekoelde de vriendschap tussen Iran en de VS snel. De vijandigheid van de VS tegen Iran werd erg duidelijk tijdens de Iran-Irak oorlog, toen de VS als hoofdleverancier van wapens aan Irak optrad. Met zoveel oorlogsslachtoffers hebben de Iraniërs moeite om de inmenging van Amerikaanse overheid te vergeten. Ondanks dat, vind men het prachtig om westerse reizigers te ontmoeten die echt geïnteresseerd zijn in hun land. Men beseft dat westerse reizigers niet per definitie dezelfde gedachten hebben als de overheden van hun land. Immers, zij hebben ook wel eens andere gedachten dan hun eigen overheid maar zij zijn niet altijd in de positie om hun werkelijke gedachte kenbaar te maken. Nadat we de bekende en zeer mooie attracties in het zuiden en oosten van Iran hadden bezocht (o.a. Shiraz, Yazd, Persepolis, Bam) keerde we terug naar Teheran waar we onze 16 jarige vriend weer ontmoetten. Hij wist dat we de volgende dag naar de heilige stad Mashhad zouden vertrekken maar hij nodigde ons direct uit om aan het einde van onze reis enkele dagen in het huis van zijn ouders te verblijven. Voor Sjiieten is Mashhad een extreme heilige stad aangezien hier de achtste kleinzoon van de profeet Mohammed is overleden in 817. Zijn graf is een erg belangrijke pelgrimsplaats geworden, dus het is niet vreemd dat de meeste Iraniërs Mashhad minimaal één keer in hun leven hopen te bezoeken. Bezoekers die zich behoudend kleden kunnen de meeste plaatsen bezoeken, en iedereen wil je graag overal rondleiden. Mashhad is zeker een indrukwekkende stad te noemen.

Kruiden winkeltje in de bazaar van Isfahan

Na van de drukte van Mashhad te hebben genoten, deden we de minder bezochte attracties aan zoals de Alī Sadr grotten in de nabijheid van Hamadan. Zo’n 40 jaar geleden werden deze grotten ontdekt door een herder die zijn weggelopen geit zocht. We bezochten de grotten op een vrijdag, omdat het gezellig druk zou zijn. En druk was het, dus als je graag alleen in de grotten wilt zijn kun je beter niet op een vrijdag gaan. Vele schoolkinderen waren er op hun schoolreisje, en grote families probeerden zich in de kleine roeibootjes te wurmen. Deze bootjes worden allemaal aan elkaar geknoopt en door een boot met gids door de grotten getrokken. De atmosfeer is erg plezierig, en na een boottochtje van een half uur konden we in het centrum van de grotten wandelen op de daarvoor aangelegde paden. Bij elke stap die we zetten, werden we gestopt door een horde van kinderen die wilde weten waar we vandaan kwamen, of ze een foto van ons mochten maken etc. Jammer genoeg is ons Farsi beperkt tot enkele standaard woorden (b.v. dank je, goedemorgen, hoe heet je). Deze woordjes waren echter wel voldoende om een eerste contact te leggen met deze vriendelijke mensen. Na een korte tijd werden we aangesproken door een vriendelijk ogende man van middelbare leeftijd. Hij vroeg in het Engels of we samen met zijn familie wilde lunchen. Al gauw kwamen we erachter dat de familie in Iran niet alleen het gezin betreft, maar dat het de uitgebreide familie is met grootouders, omen, tantes, neefjes en nichtjes. Toen we de koele grotten verlieten zochten we gezamenlijk een rieten afdak op om ons tegen de warme zon te beschermen. Een gaspit werd ontstoken en toen was het theetijd. Daarna werden heerlijke kebab gebakken door de vrouwen, terwijl de meisjes hielpen met het snijden van de salade. Er werd volop gekletst, en al snel kwamen we er achter dat de Engels sprekende man een Engelse leraar was in een klein dorpje enkele honderden kilometers verwijderd van Hamadan. Ze hadden nooit eerder buitenlanders ontmoet, en zij nodigde ons uit om hun dorp te bezoeken. We zouden bij hen kunnen slapen en zij zouden ons graag rondleiden. Overdonderd door hun gastvrijheid legde we uit dat we onze spullen in het hotel hadden liggen en dat we dit dus eerst zouden moeten ophalen. Men was duidelijk teleurgesteld dat we niet met hen meekwamen, dus we bleven met zijn allen tot laat in de namiddag om veel lol met elkaar te hebben voor de grotten. Na adressen te hebben uitgewisseld, beloofde we om te bellen om te laten weten of we langs zouden kunnen komen. Nadat we enkele cadeautjes voor onze gastgezinnen hadden gekocht vertrokken we enkele dagen later naar het dorpje.

Het Amir Chakmagh complex in Yazd

De dagen die volgden zullen we nooit meer vergeten. Na aankomst, werd Edwin achter op een brommer door het dorp gereden om hem aan iedereen voor te stellen. Ondertussen werd ik volledig door de vrouwen opgenomen, en ze leerde me hoe Iraans eten wordt bereid. We ontmoetten zoveel mensen die ons uitnodigde in hun huis, we aten een enorme hoeveelheid heerlijk eten en dronken liters zoete thee. Mensen lieten zien hoe zij traditionele muziekinstrumenten bespelen en we gingen samen naar de prachtige bergen in de omgeving. We dansten, we lachten, we spraken over elkanders religie en we leerde van elkaar hoe we invulling geven aan ons leven. Kort gezegd, we hadden de meest geweldige tijd met deze bijzondere mensen. Opvallend is dat je in sommige reisgidsen leest dat de mensen die je uitnodigen veelal erg westers zijn in de beslotenheid van hun huis (b.v veel make up). Deze familie was meer traditioneel, en ze vertelde ook dat ze ons graag wilde uitnodigen omdat we ons zo behoudend kleedden en opstelde. Het meest bijzondere voor een vrouwelijke bezoeker is dat je de mogelijkheid hebt om zowel de vrouwen als de mannen te leren kennen. De hechte vriendschappelijke band die je met de vrouwen kunt opbouwen is onvergetelijk. Men leerde mij enkele woorden Farsi, terwijl ik hun wat Engels leerde. Wanneer ik ‘s avonds mijn hoofddoek afdeed om te gaan slapen vroegen ze of ze in mijn kamer mochten komen. Men wilde mijn haar zien, men wilde weten hoe mijn huid voelt. Na een paar dagen moesten we terugkeren naar Teheran omdat onze terugvlucht eraan zat te komen. Het blijft vreemd dat je in enkele dagen zo close kunt worden. Toen we naar de bus vertrokken hield men een Koran omhoog waaronder we door moesten lopen. Daarna werden kommen met water achter ons aan gegooid om ons gelukt toe te wensen. In Teheran, hadden we nog meer geweldige dagen in het vooruitzicht. Onze 16 jarige vriend nam ons mee naar zijn huis. Voor ons Nederlanders is het verbazingwekkend dat een 16 jarige zoon twee complete vreemden meeneemt naar het huis van zijn familie om hen daar enkele dagen te laten blijven. Het is vooral vreemd indien je weet dat er gewoon geen noodzaak voor was! Het bleek dat men net zo graag met ons in contact wilde komen, als dat wij met hen in contact wilden komen. Toen we de ouders, broers, zus en de rest van de familie leerde kennen wisten we dat de geweldige dagen in het kleine dorp zich zouden voortzetten in de grote stad Teheran. De dagen waren inderdaad overweldigend, en ook deze families zullen we nooit vergeten. Helaas brak de dag van het afscheid aan. De rituelen met de Koran en de kommen water vonden plaats, en daarna vetrokken we naar het vliegveld. Toen we Iran verlieten wisten we zeker dat we onze Iraanse vrienden nogmaals zouden zien en dat we dit geweldige land nogmaals zouden gaan bezoeken.