Tijdens de Eerste Wereldoorlog ging het weer mis. Het Ottomaanse rijk, geallieerd aan de Duitsers, stond op instortten. Sommige Ottomaanse Armeniërs gingen met de Russen samenwerken in de hoop om na de val het Ottomaanse Rijk een eigen staat in het oosten van Turkije te kunnen stichtten. De Ottomaanse machthebbers konden deze actie niet waarderen en dreven de meest Ottomaanse Armeniërs uit hun gebied, de Syrische woestijn in. Volgens de Armeniërs, werden tijdens deze periode veel Ottomaanse Armeniërs middels bewuste en geplande acties omgebracht (ongeveer 1,5 miljoen mensen), wat door de Armeniërs als een genocide wordt bestempeld. De Turken ontkennen het aantal doden niet, maar ontkennen wel ten stelligste dat het om een genocide ging. En dit verschil van inzicht is tot op de dag van vandaag de reden van de slechte relaties tussen Armenië en Turkije.

En vlak voor het einde van de 20e eeuw, ging het mis tussen Armenië en Azerbeidzjan, in de vorm van de oorlog tussen de twee landen om een stuk land met de naam Nagorno–Karabach. Nagorno-Karabach was lange tijd onderdeel van Armenië, maar ergens in de jaren twintig van de vorige eeuw, splitste Stalin dit deel van Armenië af, en bracht het als een autonome regio onder bij Azerbeidzjan. Al in de jaren tachtig van de vorige eeuw eisten de Nagorno-Karabachers om weer bij Armenië te worden gevoegd, en toen daar geen gehoor aan werd gegeven, verklaarde Nagorno-Karabach zich onafhankelijk. Oorlog brak uit; in eerste instantie tussen vrijheidsstrijders uit Nagorno-Karabach aan de ene zijde, en Russen en Azeri aan de andere zijde. Toen de Sovjet Unie uit elkaar viel, werd het een strijd tussen Armenië en Azerbeidzjan, waarbij de Azeri konden rekenen op Turkse hulp. In 1994 werd een staakt-het-vuren overeengekomen, maar zonder oplossing. Sinds die tijd zijn de twee landen de grootste vijanden van elkaar en is er geen enkele diplomatieke relatie. De haat zit erg diep, vooral ook bij de normale mensen.

De slechte relatie tussen Armenië en twee van haar grootste buurlanden is een groot probleem en beperkt de ontwikkeling van dit kleine Kaukasus landje. Daar waar je in de andere Kaukasus landen veel ontwikkelingen ziet, is dat in Armenië, vooral buiten de hoofdstad Jerevan, zo goed als onzichtbaar. Veel mensen zijn straatarm, de industrie is zwaar verouderd, de wegen zijn in slechte staat, en het land lijkt in een staat van ontbinding te zijn. Niets is nieuw in het land; met uitzondering van de glimmend zwarte Maffia Mercedessen (Mercedes G-Klasse) van de importbaronnen, die goud geld verdienen aan de smokkel tussen Armenië en vooral Turkije. De hoofdstad Jerevan oogt wat rijker, maar je hoeft maar een buitenwijk in te lopen om te zien dat daar ook wel het één en ander mis zit.

De vijandige omgeving waarin Armenië zich voelt, leidt tot een steeds verdere samenwerking met Rusland. We hebben Armeniërs letterlijk horen zeggen dat ze denken dat het voortbestaan van Armenië alleen door Rusland gewaarborgd kan worden. “Zonder Russische steun worden we overlopen door onze buurlanden”. Sommige Armeniërs gaan nog een stap verder. Zij zouden het niet erg vinden als Armenië weer onderdeel zou worden van Rusland; iets was de expansie-gedreven Vladimir Poetin ongetwijfeld als muziek in de oren zal klinken.

Voor de avontuurlijke reiziger betekent deze complexe situatie, dat Armenië een uitermate interessant land is om te bezoeken. Door de geringe mate van ontwikkeling is dit land een soort van openluchtmuseum. Als je nog een keer wilt zien hoe de Sovjet Unie er vroeger uitzag, dan moet je een bezoek aan Armenië brengen. In veel opzichten heeft de tijd er stil gestaan. Alles is oud in dit land, en veel gebouwen zijn in staat van ontbinding. Het is ook het land in de wereld waar ongetwijfeld de meeste autowrakken langs de weg liggen. Mensen rijden nog massaal in oude Russische voertuigen, van vergane merken als Lada, Wolga, Zyl, Gaz en UAZ. Mensen zijn uitermate vriendelijk, al hebben ze vaak in eerste instantie een duister voorkomen. Vooral de jonge mannen, die door de hoge werkloosheid vaak wat rondhangen in de straten, kunnen soms wat achterdochtig kijken. Dat komt niet alleen door hun ‘stoere’ blik, maar vooral ook de sombere zwarte leren jasjes en trainingspakken die hier nog uitermate populair zijn. Een ‘barev dzez’ (betekenis: goedendag), doet echter de stoerheid smelten en tovert meestal een brede lach tevoorschijn. Het land is landschappelijk prachtig. Vooral het bergachtige en afgelegen zuiden is geweldig, met spectaculaire wandelmogelijkheden naar afgelegen kerken en kloosters die hoog in de bergen liggen. Al met al is Armenië een interessante bestemming in de Kaukasus, misschien wel de interessantste van allemaal.