Zoals zo vaak bij dit soort rampen in ontwikkelingslanden, worden de slachtoffers niet gecompenseerd. De schuldigen erkennen uiteraard niet dat ze schuldig zijn en de Indiase overheid durft niet voor haar onderdanen te kiezen, bang voor eventuele negatieve economische consequenties voor het land. Er is wel iets of wat schadevergoeding betaald, maar in een corrupt land als India is dat geld ongetwijfeld verdwenen in de zakken van een aantal bureaucraten. Een soort afkoopsom dus om verdere vervolging te voorkomen. Het gevolg is dus dat er een enorme groep gedesillusioneerde slachtoffers is achtergebleven die nog generaties lang de gevolgen van de ramp zullen moeten ondervinden. Maar Bhopal is een leuke stad om te bezoeken. De bevolking bestaat voor ongeveer 40% uit moslims en een behoorlijk deel van de oude stad is bewaard gebleven, met een aantal indrukwekkende moskeeën als pronkstukken. Daarnaast zijn er amper toeristen zodat je de plek eigenlijk voor jezelf hebt. Mensen zijn vriendelijk en gastvrij, en de kinderen zwaaien hun arm nog uit de kom als je voorbij komt lopen. Een absolute aanrader.

Na Bhopal reizen we naar de stad Indore, een typische Indiase stad met veel hectiek, een luchtkwaliteit die een aanslag op je leven is en weinig bezienswaardigheden. De volgende dag staan we dan ook weer op half vijf in de ochtend op het busstation voor de rit naar Aurangabad. De bus zou om vijf uur vertrekken, maar uiteindelijk blijkt dat zes uur te zijn. We komen daardoor nog wel contact met een jonge Indiase student die op een andere bus staat te wachten. Kenmerkend aan veel Indiase studenten is dat ze barsten van het zelfvertrouwen. In dit geval was dat niet anders. Niets is moeilijk, ze kunnen alles en aan een glansrijke (buitenlandse) carrière wordt niet getwijfeld. Dit kan voor westerlingen wel eens als arrogant overkomen. Of dat ook zo bedoeld is, is maar de vraag. Het getuigt in ieder geval wel van een ambitie, zelfvertrouwen en doorzettingsvermogen die we in het westen bij studenten helaas niet zo vaak meer zien. Toen onze bus dreigde te vertrekken namen we afscheid. Als we problemen in India zouden krijgen, konden we hem altijd bellen. Toen we zeiden dat we geen mobiele telefoon hebben, was hij even stil. In dat geval moesten we maar met God bellen. Daar heb je schijnbaar geen telefoon voor nodig.

Dezelfde dag arriveerden we nog in Aurangabad. Sinds ons vertrek uit Kolkata zagen we daar voor het eerst weer westerse toeristen, die evenals ons naar Aurangabad waren gereisd voor een bezoek aan de Ellora en Ajanta grotten. Beide groepen van historische religieuze grotcomplexen staan op de werelderfgoedlijst van de Unesco en zijn indrukwekkende bezienswaardigheden die je absoluut moet bezoeken als je in deze hoek van India bent. De Ellora grotten zijn het hoogtepunt van oude Indiase grottenarchitectuur, waarbij Boeddhistische, Hindoeïstische en Jain monniken over een periode van 5 eeuwen heen (600 – 1100 na Christus) prachtige tempels, kapellen en kloosters uit een steile rotswand hebben gekapt. De Ajanta grotten zijn zelfs nog ouder (200 voor Christus – 600 na Christus). Het bijzondere aan de Ajanta grotten is dat er nog veel originele muurschilderingen uit die tijd bewaard zijn gebleven. Wij hadden echter wel de pech dat we er rond de kerstdagen waren, omdat ook de Indiërs in deze periode van het jaar op reis gaan. Vooral bij de Ajanta grotten was het veel te druk. Regelmatig moesten we in de rij staan om een grot te bezoeken, waarna een enorme groep mensen, veelal rumoerige Indiërs die de grotten bezoeken als uitje en niet om van de schoonheid te genieten, als een ongecontroleerde kudde geiten de grot in werd gejaagd. We zagen tijdens ons bezoek aan de Ajanta grotten wel in dat het een heel bijzondere bezienswaardigheid is, maar van een positieve beleving was eigenlijk geen sprake (zie ook de column: Het kan niet elke dag feest zijn).

We bleven uiteindelijk tot en met de jaarwisseling in Aurangabad. We hadden namelijk uit eigen ervaring al gemerkt dat het steeds moeilijker werd om een hotelkamer te vinden in deze periode, en dat ook de prijs van de kamers steeg naar ongekende hoogten naarmate de feestdagen naderden. Vandaar dat we een goede deal hadden gesloten voor een hotelkamer in Aurangabad waar we lekker hebben zitten wachten tot de feestdagen waren overgewaaid. We hadden nog wat werk te verzetten, waardoor we die dagen uiteindelijk toch nog nuttig hebben besteed.